Σαν σήμερα... Αποχαιρετήσαμε τον Άγγελο Σικελιανό

Ω χώματα της γης μου!

Χώμα Λευκαδίτικο,

πρωτόχωμα

τιτάνια ζύμη του κορμιού μου

του ίδιου μου του ακοίμητου μυαλού!

Ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της χώρας μας, φεύγει από την ζωή στις 19 Ιούνη 1951, ο Άγγελος Σικελιανός.

Τα έργα του ξεχώρισαν για τον έντονο γλωσσικό τους πλούτο και τον έντονο λυρισμό.

«...Σαράντα χρόνια φιλία ακατάλυτη μ' έσμιγε με το Σικελιανό, ήταν ο μόνος άνθρωπος που μπορούσα ν' αναπνέω, να μιλώ, να γελώ και να σωπαίνω μαζί του. Τώρα η Ελλάδα άδειασε...»

Νίκος Καζαντζάκης

Γεννήθηκε στην Λευκάδα σε πολύτεκνη οικογένεια με επτά παιδιά, στις 14 Μαρτίου 1884. 

Ενώ ξεκίνησε νομικές σπουδές στην Νομική σχολή της Αθήνας, δεν αποφοίτησε ποτέ, αφού τα ενδιαφέροντα του ήταν πιο λογοτεχνικά.

Έκανε πολλά ταξίδια, μελέτησε από Όμηρο μέχρι Πλάτωνα και Αισχύλο. Η ποίηση και το θέατρο ήταν αυτά που ξεχώριζε.

Το 1909 εκδίδει την 1η ποιητική του συλλογή, Αλαφροΐσκιωτος, η οποία θεωρήθηκε σταθμός στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων. 

Επιστρατεύθηκε στους βαλκανικούς πολέμους, αλλά συνέχισε την πνευματική του αναζήτηση. Εξέδωσε τέσσερις τόμους της ποιητικής συλλογής Πρόλογος στην ζωή, αλλά τον απασχολούσε η αρχαιοελληνική πνευματική ατμόσφαιρα και έτσι αρχίζει να δίνει διαλέξεις, να δημοσιεύει άρθρα, μελέτες για μπορέσει να δημιουργήσει την Δελφική ιδέα. Να γίνουν οι Δελφοί ένας παγκόσμιος πνευματικός πυρήνας, όπου οι αντιθέσεις των λαών θα μπορούν να ενωθούν.

Η μορφή του Αγγέλου Σικελιανού άρχισε τότε [1940] ν' αποκτά σιγά σιγά διαστάσεις υπερφυσικές […] Από στόμα σε στόμα η φήμη για την καρτερία του για την αντοχή του, το υψηλό ηθικό του μεγάλωνε, περνούσε σ' άλλα στρώματα πιο πλατιά, έπλαθε ξανά τον πνευματικό μύθο, που σαν από ένα ένστικτο αυτοσυντήρησης έδειχναν άξαφνα πάλι ν' αποζητάνε όλοι οι άνθρωποι 

Οδυσσέας Ελύτης

Στα πλαίσια της Δελφικής ιδέας, διοργανώνει τις Δελφικές γιορτές με παραστάσεις όπως του Προμηθέα Δεσμώτη, δημιουργεί την Δελφική ένωση για την συναδέλφωση των λαών, καθώς και το Δελφικό πανεπιστήμιο για να συνθέσει ένα μύθο με τις παραδόσεις όλων των λαών.

«Τον αναγνώρισα αυτό το βράδυ όπως τον γνωρίζω σήμερα ― και δε σάλεψα ποτέ από τη βεβαιότητα ότι άκουα προφητικά λόγια, και για την Ελλάδα, και για τον κόσμο ολόκληρο.»

Εύα Πάλμερ 

Δυστυχώς τα σχέδια του ναυάγησαν , όπως και ο γάμος του με την Εύα Πάλμερ, λόγω οικονομικής καταστροφής.

Στην διάρκεια του πολέμου με την Ιταλία το 1940, μαζί με άλλους Έλληνες λόγιους, έγραψαν μια έκκληση προς όλους τους διανοούμενους του κόσμου τόσο για να καυτηριάζουν την επίθεση της Ιταλίας στην Ελλάδα, όσο και να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη για μια επανάσταση συνειδήσεων.

Στην γερμανική κατοχή πάλι κατείχε πολύ σημαντικό ρόλο στην πνευματική αντίσταση του λαού, με κορυφαία στιγμή, την εκφώνηση του ποιήματος στην κηδεία του Κωστή Παλαμά το 1943.

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;

Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ' αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ' τον στα χέρια

γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ' ένα μόνο ανασασμόν: "Ο Παλαμάς !",
ν' αντιβογκήσει τ' όνομά του η οικουμένη !

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει...
κι ακέριος φλέγεται ως με τ' άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.

Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,

που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Υπήρξε 5 φορές υποψήφιος για βραβείο Νόμπελ, ήταν πρόεδρος της εταιρείας Ελλήνων λογοτεχνών και μέλος του Ελληνοσοβιετικού συνδέσμου.

Υπέφερε χρόνια από ημιπληγία και στις 19 Ιουνίου 1951 κατέληξε, έπειτα από πολλές ημέρες νοσηλείας, λόγω διαταραχών μετά από λήψη φαρμάκου με απολυμαντικό.

Μπορεί τελικά το Βραβείο Νόμπελ να μην το πήρε ποτέ. Είναι πάντως εντυπωσιακό ότι κατά τις υποψηφιότητες του υποστηρίχθηκε από πνευματικούς ανθρώπους όπως ο Πωλ Κλωντέλ, ο Αντρέ Ζιντ, ο Χένρι Μίλερ και έγινε στόχος των φανατικών Ελλήνων. Ούτε ακαδημαϊκός έγινε. Η αναγνώριση του έργου του, αν και υπήρξε ευρύτατη, εμποδίστηκε πάντα από τη δυσκολία πρόσληψης του ιδιότυπου μεταφυσικού του οράματος. Ο ίδιος όμως ενέταξε το έργο του σ' αυτό το όραμα και έζησε σαν ποιητής: έναν βίο λυρικό.

Ακούστε, ακούστε με! Αν ετρέμανε
στην κούνια τα βυζασταρούδια,
εμένα με νανούρισαν,
των αντρειωμένων τα τραγούδια.
Εμέ, λεχώνα η μάνα μου,
στην μπόρα τη μαρτιάτικη
που 'χε τα ουράνια ανοίξει,
εσκώθη και με πήρε στην αγκάλη της
τον πρώτο κεραυνό για να μου δείξει!
Μάνα φωτιά με βύζαξες
κι είναι η καρδιά μου αστέρι;
[Αλαφροΐσκιωτος]