Ήξερες ότι, σαν σήμερα, η Άννα Φρανκ αποκτά το πρώτο της ημερολόγιο;

Στις 12 Ιουνίου 1942, η μικρή Άννα Φράνκ απέκτησε το ημερολόγιο που πάντα ήθελε για τα 13α της γενέθλια. Ένα αντικείμενο που έμελλε να αποτελέσει τρόπο έκφρασης για την Άννα και πηγή έμπνευσης για τον υπόλοιπο κόσμο.

 

“Ίσως το καλύτερο δώρο που έλαβα ποτέ”

                                                     (Άννα Φρανκ, 14 Ιουνίου 1942) 

Πως Ξεκίνησαν Όλα

Η Άννα Φρανκ διάλεξε μόνη της το ημερολόγιο που έλαβε για δώρο εκείνη τη χρονιά, ένα ημερολόγιο με κόκκινο καρό εξώφυλλο. Την πρώτη εισαγωγή την έκανε το ίδιο κιόλας βράδυ, γράφοντας ότι τώρα θα μπορεί να εκμυστηρευτεί τα πάντα στο ημερολόγιό της και ότι αυτό της έδινε μεγάλη στήριξη. Σε λιγότερο από ένα μήνα η Άννα θα το είχε μεγάλη ανάγκη αλλά και ανακούφιση αυτό το ημερολόγιο.

Η Άννα Φρανκ γεννήθηκε το 1929 στην Φρανκφούρτη με μητέρα την Εντιθ Φρανκ και πατέρα τον Όττο Φρανκ, ενώ είχε ήδη μια αδελφή, την Μαργκό, τρία χρόνια μεγαλύτερη. Η οικογένεια Φρανκ είναι Εβραϊκής καταγωγής. 

Το 1933 ο Χίτλερ κυβερνά την Γερμανία και η οικογένεια Φρανκ μεταναστεύει στην Ολλανδία την ίδια χρονιά. Το 1940 οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Ολλανδία. Ο Χίτλερ με την εμμονή του κατά των Εβραίων σταδιακά τους απογυμνώνει από κάθε ανθρώπινο δικαίωμα.

 

Το Κρησφύγετο

Στις 6 Ιουλίου το 1942 οι οικογένεια Φρανκ καταφεύγει σε κρησφύγετο που είχε δημιουργήσει ο Όττο Φρανκ στο πίσω μέρος της επιχείρησής του, με είσοδο μια περιστρεφόμενη βιβλιοθήκη. Τους βοηθούν έξι άνθρωποι, πέντε εκ των οποίων δουλεύουν στην επιχείρηση του Όττο Φρανκ. Λίγες μέρες αργότερα ακολουθεί και ο υπάλληλος του Φρανκ, Χερμαν Βαν Πελς με την γυναίκα του και τον γιο τους Πιτερ. Ενώ τον Νοέμβριο του 1942 προστίθεται στην κρυψώνα και ένας φίλος της οικογένειας Φρανκ, ο οδοντίατρος Φριτζ Πφεφερ.

Μια Τυπική Μέρα στο Κρησφύγετο

Το ιδιαίτερο αυτό σπιτικό απέκτησε σχεδόν αμέσως μια ρουτίνα, καθώς κεντρικό τους μέλημα ήταν να μην γίνουν αντιληπτοί από τους εργάτες ή τους γείτονες. Μια τυπική μέρα στο κρησφύγετο των οκτώ ανθρώπων εξελισσόταν κάπως έτσι:

06.45 ξεκινούσε η μέρα με το ξυπνητήρι της οικογένειας Βαν Πελς. Ο καθένας είχε ορισμένη σειρά στο μπάνιο. Η Άννα αφαιρούσε τα πανό συσκότισης από τα παράθυρα.

08.30 για μισή ώρα έπρεπε να είναι πιο αθόρυβοι από ποτέ καθώς εκείνη την ώρα ξεκινούσαν τη βάρδια τους οι εργάτες κάτω ακριβώς από το κρησφύγετο, ενώ οι υπάλληλοι στα επάνω γραφεία κατεύθαναν στις 09.00. Στο κρησφύγετο συνήθως κυκλοφορούσαν όλοι φορώντας μόνο κάλτσες. Το υπόλοιπο πρωινό το αφιέρωναν στο διάβασμα, στα μαθήματα και στις προετοιμασίες για το μεσημεριανό. Η Άννα έκανε μαθήματα Γερμανικών και Αγγλικών, γεωμετρίας, άλγεβρας, γεωγραφίας και ιστορίας. Της άρεσε επίσης να διαβάζει βιογραφίες.

12.30 οι εργάτες έφευγαν για μεσημεριανό στα σπίτια τους. Πιο πολλοί από τους βοηθούς πήγαιναν στο κρησφύγετο για να φάνε όλοι μαζί.

13.00 άναβαν το ραδιόφωνο να ακούσουν τα νέα του BBC

13.15 έπαιρναν το μεσημεριανό τους

13.45 οι βοηθοί επέστρεφαν στα γραφεία τους και οι ενήλικες της κρυψώνας έπαιρναν τον απογευματινό τους ύπνο. Η Άννα εκείνη την ώρα συνήθιζε να διαβάζει ή να γράφει.

Αναπαράσταση του γραφείου της Άννας στο δωμάτιό της (Το Σπίτι της Άννα Φρανκ)

16.00 έπαιρναν τον καφέ τους και ξεκινούσαν τις προετοιμασίες για το βραδινό φαγητό

17.30 οι εργάτες σχολούσαν και από αυτήν την ώρα και μετά μπορούσαν να βγουν από την κρυψώνα και να κυκλοφορήσουν και στον υπόλοιπο χώρο της επιχείρησης. Ο Όττο Φρανκ δακτυλογραφούσε εμπορικές επιστολές, ο Χέρμαν Βαν Πελς έλεγχε την αλληλογραφία και η κα Φρανκ με την κα Βαν Πελς μαγείρευαν το βραδινό.

21.00 έκαναν τις απαραίτητες ετοιμασίες για το βράδυ, όπως για παράδειγμα να βάλουν στα παράθυρα τα πανό συσκότισης και να ανοίξουν τα κρεβάτια.

Τις Κυριακές όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Ξυπνούσαν με την ησυχία τους και έπαιρναν το πρωινό τους γύρω στις 11.30 και μετά ξεκινούσαν εργασίες καθαριότητας μέχρι τις 14.00. Μετά το μεσημεριανό φαγητό οι ενήλικες έπεφταν για ύπνο. Κάτι που παραξένευε την Άννα η οποία έγραψε στο ημερολόγιό της:

“Γιατί οι ενήλικες αυτού του σπιτιού έχουν την ανάγκη πάντα να κοιμούνται;” 

Της Άννας δεν της άρεσαν οι Κυριακές. Η ίδια έγραψε στην μικρή ιστορία με όνομα “Κυριακή”: 

“Έξω, καθαρός αέρας και γέλιο, φωνάζει μια φωνή μέσα μου. Δεν προσπαθώ καν να απαντήσω πια, ξαπλώνω σε ένα ντιβάνι και κοιμάμαι για να συντομεύσω το χρόνο, τη σιωπή, και τον φοβερό φόβο”

Το ημερολόγιο...και όχι μόνο

Η Άννα Φρανκ βρήκε μεγάλη ανακούφιση στο μικρό, κόκκινο ημερολόγιό της. Η Άννα έκρυβε τα γραπτά της σε μια μικρή βαλίτσα του πατέρα της, ο οποίος της υποσχέθηκε ότι δεν θα τα διαβάσει ποτέ.

 Η Άννα έγραψε ότι θα ήθελε να αλληλογραφεί με κάποιον και έτσι η Άννα άρχισε να γράφει έιτε σε φανταστικούς φίλους που εφηύρε η ίδια είτε σε ήρωες που δανειζόταν από αγαπημένα της βιβλία.

“Το καλύτερο όλων είναι που μπορώ και γράφω όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου. Διαφορετικά, θα πνιγόμουν”

(Άννα Φρανκ, 16 Μαρτίου το 1944)

Η φανταστική φίλη της Άννας που υπερίσχυσε όλων των άλλων είναι η Κίττυ. Η Κίττυ

δεν ήταν εφεύρεση της Άννας αλλά την δανείστηκε από μια σειρά ιστοριών της Cissy van Marxveldt η οποία σε κάποια από τα βιβλία της έγραφε με την μορφή επιστολών, κάτι που ίσως ενέπνευσε και την Άννα. Η ΄Άννα έγραφε κυρίως στα Ολλανδικά αλλά χρησιμοποιούσε που και που λέξεις στα Γερμανικά ή Αγγλικά. 

Οι σελίδες του κόκκινου ημερολογίου κάποτε τελείωσαν, με τελευταία εισαγωγή στις 5 Δεκεμβρίου 1942. Η Άννα δεν πτοήθηκε και συνέχισε να γράφει σε τετράδια που της έφερναν οι βοηθοί.

Από το πρωτότυπο ημερολόγιο της Άννα Φρανκ, στις 28 Σεπτεμβρίου 1942

Η Άννα εκτός από τα ημερολόγιά της έγραψε και 34 μικρές ιστορίες με θέμα τα σχολικά της χρόνια, διάφορα γεγονότα που συνέβαιναν στην κρυψώνα ή ιστορίες που εφηύρε η ίδια. Έγραψε επίσης το Βιβλίο των Όμορφων Προτάσεων, μετά από προτροπή του πατέρα της, όπου αντέγραφε προτάσεις και παραγράφους από βιβλία που διάβαζε στην κρυψώνα. Ξεκίνησε μάλιστα να γράφει και ένα βιβλίο με τίτλο “Η Ζωή της Καντυ” (Cady’s life), το οποίο όμως παράτησε μετά από μερικά κεφάλαια.

Στις 28 Μαρτίου 1944 ο Ολλανδός πρωθυπουργός Bolkestein, που βρισκόταν σε εξορία στο Λονδίνο, έτεινε έκκληση σε όλους τους Εβραίους να κρατήσουν σημαντικά έγγραφα και ημερολόγια ώστε μετά τη λήξη του πολέμου να μάθει όλος κόσμος τι ακριβώς τους συνέβει στα χρόνια της κατοχής. Αυτή η έκκληση ενέπνευσε την Άννα η οποία αποφάσισε να μετατρέψει τα ημερολόγιά της σε βιβλίο. Είχε μάλιστα βρει και τον τίτλο του βιβλίου: Το Μυστικό Παράρτημα (The Secret Annex). Έτσι η Άννα άρχισε να μεταγράφει τα ημερολόγια της, στις 20 Μαΐου 1944, αλλάζοντας μερικώς κάποια κομμάτια ή ακόμα και παραλείποντας κάποια άλλα. Σήμερα σώζονται τα περισσότερα πρωτότυπα ημερολόγιά της αλλά και πολλές από τις εκδοχές τους που προόριζε για το βιβλίο της.

Ή Άννα δεν πρόλαβε να τελειώσει το βιβλίο της καθώς τρεις μήνες μετά, στις 4 Αυγούστου 1944, τα οκτώ άτομα στο κρησφύγετο ανακαλύφθηκαν και συνελήφθησαν. Το τελευταίο γραπτό της Άννα Φρανκ ήταν την 1 Αυγούστου 1944.

Η σύλληψη και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης

Μετά από 761 ημέρες στο Κρυφό Παράρτημα, στις 4 Αυγούστου 1944, και ενώ ο Όττο Φρανκ βοηθούσε τον μικρό Πίτερ με τα μαθήματα γλώσσας, η μυστική αστυνομία των Ναζί έκανε έφοδο στην επιχείρηση και ανακάλυψε την κρυψώνα. Ο λόγος της εφόδου δεν αποδείχτηκε ποτέ, ενώ ερευνάτε μέχρι και σήμερα.

Τα οκτώ άτομα της κρυψώνας συνελήφθησαν μαζί με δύο άντρες από τους βοηθούς. Όλοι μεταφέρθηκαν στην φυλακή όπου και ανακρίθηκαν. 

Η Miep Gies, μια από της βοηθούς, μπήκε στην κρυψώνα και βρήκε πεταμένα στο πάτωμα τα ημερολόγια και τα γραπτά της Άννας. Τα μάζεψε και τα φύλαξε σε ένα συρτάρι του γραφείου της ώστε να τα δώσει στην Άννα όταν θα επέστρεφε.

Στις 3 Σεπτεμβριου 1944 τα οκτώ άτομα της κρυψώνας μεταφέρονται στο Auschwitz-Birkenau στην κατεχόμενη Πολωνία. Εκεί, οι άντρες χωρίζονται από τις γυναίκες, ενώ αφήνουν όλα τους τα υπάρχοντα στο τρένο που τους μετέφερε.

Βαλίτσες φυλακισμένων που βρέθηκαν στο Auschwitz-Birkenau

Οι οκτώ της κρυψώνας κρίθηκαν από τους Ναζί κατάλληλοι για εργασία, αλλά 371 άτομα από τους υπόλοιπους φυλακισμένους όχι και στάλθηκαν στους θαλάμους αερίων. Ακολούθησε το μαρκάρισμα των φυλακισμένων με έναν αριθμό στο χέρι τους. Η Άννα και οι υπόλοιπες γυναίκες

της κρυψώνας παρέμειναν στο Auschwitz-Birkenau, ενώ οι άντρες έπρεπε να περπατήσουν τρία χιλιόμετρα ως το στρατόπεδο Auschwitz I.

Την 1 Νοεμβρίου 1944 η Άννα, η Μαργκό και η κα Βαν Πελς μεταφέρονται στο στρατόπεδο Bergen-Belsen. Η Εντιθ Φρανκ μένει πίσω. Το στρατόπεδο Bergen-Belsen είναι βρώμικο, υγρό και κρύο. Οι γυναίκες στοιβάζονται σε μικρούς βρώμικους χώρους όπου οι αρρώστιες είναι αναπόφευκτες. Η Άννα συνάντησε εκεί παλιές της συμμαθήτριες από το Άμστερνταμ. Το χειμώνα του 1944-1945 οι συνθήκες διαβίωσης στο Bergen-Belsen χειροτέρευσαν και τον Φεβρουάριο του 1945 η Άννα και η Μαργκο αρρωσταίνουν από τύφο και πεθαίνουν - ένα μήνα πριν την απελευθέρωση.

Η Rachel van Amerongen, συγκρατούμενη των αδελφών Φρανκ είπε:

“Τις τελευταίες μέρες, είδα την Άννα τυλιγμένη σε μια κουβέρτα, χωρίς δάκρυα στα μάτια.. Δεν είχαμε άλλα δάκρυα εδώ και καιρό. Λίγες μέρες αργότερα πήγα να ψάξω τα κορίτσια Φρανκ και έμαθα ότι η Μάργκοτ είχε πέσει από την κουκέτα της, στο πέτρινο πάτωμα, νεκρή. Την επόμενη μέρα, πέθανε και η Άννα”

Στρατόπεδο συγκέντρωσης Bergen-Belsen

Η επιστροφή του Όττο Φρανκ

Μετά την απελευθέρωση, τον Μάρτιο του 1945, ο Όττο Φρανκ χρειάστηκε έξι εβδομάδες για να αποκτήσει της δυνάμεις του και να γυρίσει πίσω στην Ολλανδία. Στον χώρο περίθαλψης του Ερυθρού Σταυρού μαθαίνει ότι η σύζυγός του Εντιθ δεν τα κατάφερε. Στις 3 Ιουνίου 1945 ο Όττο Φρανκ χτυπάει την πόρτα της βοηθού Miep Gies.  Ο Όττο προσπαθεί κάθε μέρα να μάθει νέα για την Άννα και την Μαργκό.

Τον Ιούλιο 1945, βρίσκει κάποιες συγκρατούμενες τους και μαθαίνει για τους δύσκολους τελευταίους μήνες των κοριτσιών του. Η Miep Gies μαθαίνοντας αυτά τα νέα παραδίδει στον Όττο όλα τα γραπτά της Άννας και τον προτρέπει να τα διαβάσει. Του Όττο του πήρε καιρό να βρει την δύναμη να τα διαβάσει και όταν το έκανε είπε: “Δεν είχα ιδέα για τα βάθη των σκέψεων και των συναισθημάτων της Άννας”. Πολλοί των προέτρεψαν να δημοσιεύσει τα ημερολόγια της Άννας ενώ κάποιοι όχι.

Η δημοσίευση των ημερολογίων της Άννας

Ο Όττο Φρανκ αποφασίζει να δημοσιεύσει τα ημερολόγια της Άννας σε βιβλίο και έτσι φτιάχνει ένα προσχέδιο. Το προσχέδιο το διαβάζει ένας γνωστός δημοσιογράφος της εποχής και γράφει ένα άρθρο στην εφημερίδα όπου εργαζόταν, χωρίς να αναφέρει το όνομα της Άννας. Μετά το άρθρο, αρκετοί εκδοτικοί οίκοι ενδιαφέρθηκαν να εκδώσουν το βιβλίο.Το όνειρο της Άννας Φρανκ να δημοσιεύσει το βιβλίο της πραγματοποιείται στις 25 Ιουνίου 1947 με 3033 αντίτυπα και με τίτλο “Το Κρυφό Παράρτημα”. Τον Δεκέμβρη του 1947 το βιβλιο επανεκδίδεται με διπλάσια αντίτυπα και από εκεί και πέρα το ημερολόγιο της Αννας Φρανκ γίνεται ανάρπαστο και εκδίδεται και από ξένους εκδοτικούς οίκους και φτάνει να μεταφράζεται σε 70 γλώσσες, να γίνεται θεατρική παράσταση και τηλεοπτική ταινία.

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου Το Κρυφό Παράρτημα. Φωτογραφία από το Σπίτι της Άννας

Στις 3 Μαΐου 1960 το Κρυφό Παράρτημα στην οδό Prinsengracht 263 γίνεται προσβάσιμο στο κοινό και έτσι ξεκινά το Μουσείο της Άννας Φρανκ που σήμερα ονομάζεται Το Σπίτι της Άννας Φρανκ.

Το 1980 ο Όττο Φρανκ πεθαίνει σε ηλικία 91 ετών.

Η ιστοσελίδα του Μουσείου της Άννας Φρανκ είναι κάτι που πρέπει

να επισκεφτείτε μέχρι να μπορέσετε να επισκεφτείτε το ίδιο το μουσείο.

Επίσης στο κανάλι της Άννα Φρανκ στο YouTube, δημιουργήθηκε πριν δύο μήνες

μια μίνι σειρά 15 εξάλεπτων επεισοδίων με τίτλο Anne Frank Video Diary. Μέσα

από αυτά τα επεισόδια ζωντανεύει η ζωή της Άννας στο Κρυφό Παράρτημα. Αξίζει να το δείτε.

Τέλος, νομίζω ότι το σημερινό άρθρο είναι μια καλή αφορμή ώστε να αναλογιστούμε όλοι τι μπορούν προκαλέσουν στην κοινωνία ο ρατσισμός και οι φυλετικές διακρίσεις, μιας και ο ρατσισμός και οι φυλετικές διακρίσεις υφίστανται μέχρι και σήμερα εν έτη 2020. 

Δεν μάθαμε τίποτα από το παρελθόν μας; Ο Όττο Φρανκ είπε σε μια συνέντευξη του ότι για να προχωρήσουμε στο μέλλον πρέπει να γνωρίζουμε το παρελθόν. Εγώ θα προσθέσω ότι όχι μόνο πρέπει να το γνωρίζουμε αλλά και να το κατανοήσουμε, να το νιώσουμε. Τι σημασία έχει το χρώμα του δέρματος ή η καταγωγή κάποιου όταν όλοι πάνω σε αυτόν τον πλανήτη είμαστε μέλη του ανθρώπινου είδους. Όλοι είμαστε ένα είδος.

Άννα Μαρία Σταυροπούλου