Έξι χρόνια πέρασαν μέχρι την έκδοση της επόμενης ελληνικής εφημερίδας από τους τυπογράφους και εκδότες, αδελφούς Πούμπλιο και Γεώργιο Μαρκίδες Πούλιου, επίσης στην Βιέννη. Η νέα αυτή εφημερίδα τυπώθηκε πρώτη φορά στις 31 Δεκεμβρίου του 1790 και ονομαζόταν “Εφημερίς”. Η “Εφημερίς”, υπήρξε μαχητικό όργανο των ιδεών του νεοελληνικού διαφωτισμού, που μεταξύ άλλων, πρέσβευε και την εθνική απελευθέρωση. Είχε μεγάλη απήχηση, φτάνοντας σε όλες τις περιοχές που υπήρχαν ελληνικές παροικίες, ενημερώνοντας τις ελληνικές κοινότητες για τα γεγονότα που συνέβαιναν στον κόσμο αλλά και στον τουρκοκρατούμενο ελλαδικό χώρο. Η “Εφημερίς” εκδιδόταν μέχρι και το 1797 οπότε και σταμάτησε λόγω της σχέσης των αδελφών με τον Ρήγα Φεραίο.
Επόμενη ελληνική προσπάθεια προήλθε από έμπνευση του Αδαμάντιου Κοράη. Την 1η Ιανουαρίου του 1811 λοιπόν εκδίδεται το πρώτο φιλολογικό περιοδικο δεκαπενθημέρου κυκλοφορίας με τίτλο “Ερμής ο Λόγιος”. Ο πρώτος αρχισυντάκτης του περιοδικού ήταν ο κληρικός Άνθιμος Γαζής. Θεωρείται ως το σημαντικότερο περιοδικό της περιόδου πριν την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, με τους συνεισφέροντες στο περιοδικό να είναι σημαντικοί λόγιοι και διανοούμενοι της ελληνικής κοινότητας. Οι Αυστριακές αρχές για μία ακόμη φορά, και πάλι για πολιτικούς λόγους σταματούν την έκδοση του περιοδικου το 1821.
Την ίδια περίοδο με την κυκλοφορία του περιοδικού “Ερμής ο Λόγιος”, εκδίδεται και ο “Ελληνικός Τηλέγραφος” και η “Καλλιόπη”, επίσης στην Βιέννη, ενώ στο Παρίσι εκδίδεται η "Αθηνά", η "Μέλισσα" και το "Μουσείον", στο Λονδίνο εκδίδεται η "Ίριδα", ενώ σε Ελληνικό έδαφος, το 1812 εκδίδεται στα Επτάνησα η "Ιονική".
H πρώτη εφημερίδα σε ελλαδικό χώρο εκδόθηκε την 1 Αυγούστου του 1821 στην Καλαμάτα ταυτόχρονα με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης. Το όνομα αυτής “Σάλπιγξ Ελληνική” Την εξέδωσε ο Ιωάννης Τόμπρος με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη, δίστηλη και τετρασέλιδη. Έχουν σωθεί μόνο τα τρία πρώτα φύλλα της εφημερίδας. Το 1822 εκδίδεται στη Στερεά Ελλάδα η χειρόγραφη εφημερίδα "Αιτωλική".
Info: Στις 15 Αυγούστου του 1821 εμφανίζεται άρθρο στην εφημερίδα “Providence Patriot” της Νέας Υόρκης για τον δίκαιο αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων κατά του “τουρκικού δεσποτισμού”.
Το άρθρο γράφει: “Ο ελληνικός πόλεμος έχει όλους τους καρπούς της εξέλιξης και της ωριμότητας. Δεν είναι σαν το αδύναμο μίσχο της νεαπολιτάνικης ελευθερίας, που δεν έχει ούτε ρίζες ούτε δύναμη, ούτε καν την ελάχιστη ελπίδα για άνθος ή καρπό. Είναι ριζωμένος βαθιά στα αιματοβαμμένα έγκατα του τούρκικου δεσποτισμού. Ξεκινά απ’ το χώμα μία καλλιέργεια πολέμου, όπως αυτή του Κάδμου, ενώ οι δάφνες της Ίδας και του Ολύμπου λυγίζουν το πανύψηλο κορμί τους, για να τιμήσουν τους σωτήρες της αρχαίας ελευθερίας. Η θρησκεία χωρίζει τους αντιπάλους και ξεπερνά τη δύναμη της επανένωσης. Ο Τούρκος, τυφλωμένος από την οργή του, ενισχύει τη φλόγα που μέλλει να τον κατασπαράξει. Και με τις θηριωδίες του εναντίον της χριστιανικής εκκλησίας, αυξάνει την όρεξη της Αυστρίας και του Τσάρου.”
Την 1η Ιανουαρίου του 1824 ο Ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγερ εκδίδει την εφημερίδα "Ελληνικά Χρονικά" στο Μεσολόγγι. Η εφημερίδα διακινούνταν μόνο μέσω συνδρομητών έχοντας ένα ευρύ δίκτυο αντιπροσώπων, όπως ο Κωνσταντίνος Μαυροκορδάτος στο Λιβόρνο και ο Ιωσήφ Kιάππε στην Ύδρα. Η δε ετήσια συνδρομή της κόστιζε έξι ισπανικά τάλληρα, προπληρωτέα κάθε τρίμηνο. Εκατό φύλλα από κάθε έκδοση διανέμονταν δωρεάν στο λαό ύστερα από πρωτοβουλία της ελληνικής διοίκησης της εποχής καθώς η εφημερίδα ήταν ημιεπίσημο όργανο της Διοικήσεως της Δυτικής Ελλάδας. Η ύλη της αποτελούνταν κυρίως από τις προκηρύξεις και ανακοινώσεις της ελληνικής διοίκησης, εσωτερικές και εξωτερικές ειδήσεις και συχνά δημοσίευε και λογοτεχνικά κείμενα, κυρίως ποιήματα, καθώς και επιστολές των συνδρομητών. Το αγγλικό πιεστήριο στο οποίο τυπωνόταν η εφημερίδα το έφερε με πολλές δυσκολίες στο Μεσολόγγι ο Άγγλος συνταγματάρχης Λέστερ Στάνχοουπ (Leicester Stanhope) δωρεά του Φιλελληνικού κομιτάτου του Λονδίνου. Λόγω του πολέμου το πιεστήριο διέκοπτε την έκδοση της εφημερίδας.
Στο φύλλο 65-66 της 19ης Αυγούστου 1825, η εφημερίδα δικαιολογώντας τις διακοπές αυτές γράφει: «Ζητούμε συγγνώμην από τους κυρίους συνδρομητάς μας διά την διακοπήν, την οποίαν εξ ανάγκης μεταχειριζόμεθα ενίοτε εις την εφημερίδα. αι συνεχείς ζημίαι, τας οποίας από τον εχθρικόν πυροβολισμόν πάσχει η τυπογραφία, γίνονται αιτίαι αναπόφευκτοι ταύτης της διακοπής…».
Η πρώτη εφημερίδα της Αθήνας τυπώνεται στις 20 Αυγούστου του 1824 από τον Γεώργιο Ψύλλα (στο ίδιο πιεστήριο που τυπώθηκαν και τα “Ελληνικα Χρονικά”) και ονομάζεται “Εφημερίς των Αθηνών”. Η εφημερίδα γράφει στη δημοτική γλώσσα και η θεματολογία της περιλαμβάνει άρθρα σχετικά με το πολίτευμα, τους θεσμούς και τους νόμους, τον Τύπο και την ελευθεροτυπία, το λειτούργημα του «εφημεριδογράφου», την πολιτική.
Tο 1825 εκδίδεται στο Ναύπλιο με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η "Γενική Εφημερίς της Ελλάδας", η οποία για επτά συνεχόμενα χρόνια κάλυπτε τις ανάγκες της Κυβέρνησης ενώ στη συνέχεια μετονομάστηκε σε “Εθνική Εφημερίς” για να καταλήξει να μετονομαστεί σε "Εφημερίς της Κυβερνήσεως" η οποία εκδίδεται μέχρι σήμερα. Πέρα από τα επίσημα έγγραφα και τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, δημοσίευε και θεματολογία για την διαπαιδαγώγηση του αναγνωστικού κοινού, τις αρχές της ελευθεροτυπίας και το αγαθό της παιδείας.
Ο “Βρεττανικός Αστήρ” εκδόθηκε στο Λονδίνο από το 1860 μέχρι το 1863. Ήταν το πρώτο ελληνικό περιοδικό του είδους του. Διευθυντής σύνταξης ήταν ο γνωστός μυθιστοριογράφος Στέφανος Ξένος. Το πρώτο τεύχος εκδόθηκε στις 9 Ιουλίου 1860 στο Λονδίνο και εκδόθηκε για τρία ακόμα χρόνια.
Το 1883 κυκλοφορεί η εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα “Ο Ρωμηός” (με υπότιτλο “Εφημερίς που την γράφει ο Σουρής”). Δημιουργός και μοναδικός συντάκτης της ήταν ο Γεώργιος Σουρής, σατιρικός ποιητής ο οποίος είχε χαρακτηριστεί ως “συγχρονος Αριστοφάνης”. Η εφημερίδα αν και γνώρισε τεράστια επιτυχία δίχασε την πνευματική κοινότητα και τους κριτικούς κυρίως λόγω των συνεχών ανακολουθιών και αντιφάσεων στα τρέχοντα ιδεολογικά, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Ο Σουρής πεθαίνει τον Αύγουστο του 1919 από την Ισπανική γρίπη.
Το 1886 εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το λαϊκό έντυπο “Ο Μικρός Ρωμηός” από τον Παναγιώτη Θεοδοσίου, το οποίο φιλοδοξούσε να ανταγωνιστεί τον περίφημο “Ρωμηό” του Γεώργιου Σουρή. Ήταν γέννημα θρέμμα της δικομματικής αντιπαράθεσης της εποχής (Χ. Τρικούπης και Θ. Δηλιγιάννης). Τρικουπικός “Ο Ρωμηός”, Δηλιγιαννικός “Ο Μικρός Ρωμηός”. “Ο Μικρός Ρωμηός” είχε υπότιτλο “Εφημερίς που δεν την γράφει ο Σουρής”. Η εφημερίδα εκδόθηκε για 30 χρόνια, ενώ το 1980 επανεκδίδεται από τον Νίκο Σκιαδά.
Στις 9 Μαρτίου του 1887 κυκλοφορεί στην Ελλάδα η πρώτη εφημερίδα από γυναικεία συντακτική ομάδα η οποία και απευθύνεται μόνο σε γυναίκες και ονομάζεται “Εφημερίς Κυριών”. Επηρεασμένη από τον αγώνα των Σουφραζέτων, η Καλλιρρόη Παρρέν, δημιουργεί ένα έντυπο αποκλειστικά για κυρίες όπου μαζί με γυναίκες του πνεύματος διεκδικούσαν μέσα από τα κείμενα τους ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα στην εκπαίδευση και την εργασία.
Τα ακόλουθα χρόνια εκδόθηκαν πολλές εφημεριδες μεταξύ των οποίων και η “Εστία” η οποία εκδίδεται από το 1897 μέχρι και σήμερα. Είναι η μοναδική καθημερινή εφημερίδα που δεν ακολούθησε τη μεταρρύθμιση της ελληνικής ορθογραφίας που έγινε το 1982 και γι’ αυτό ακόμα χρησιμοποιεί το πολυτονικό σύστημα (χωρίς βαρείες).
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αμέσως μετά εκδόθηκαν στην Αθήνα οι εξής εφημερίδες: Έθνος, Eλευθεροτυπία, Ελεύθερος Τύπος, Βαλκανικός Ταχυδρόμος, Πολιτεία, Καθημερινή, Βραδυνή, Αθηναϊκή, Χρονικά, Ελεύθερον Βήμα, Ελεύθερος Λόγος, Δημοκρατία, Εφημερίς της Ελλάδας, Πρόοδος, Ριζοσπάστης.
Κατά τη διάρκεια της επταετούς (1967-1974) διακυβέρνησης της χώρας από τη στρατιωτική χούντα λειτουργούν οι εφημερίδες "Βραδυνή", "Απογευματινή", "Βήμα", και "Τα Νέα" ενώ διακόπτουν την έκδοσή τους το "Έθνος" η "Καθημερινή" η "Μεσημβρινή", η "Αυγή" και η "Αθηναϊκή". Μετά τη μεταπολίτευση οι εφημερίδες αυτές επανεκδόθηκαν, ενώ στην περίοδο 1974-1988 πρωτοεκδίδονται οι ημερήσιες εφημερίδες "Αυριανή", "Ελεύθερη Ώρα", "24Ώρες", "Πρώτη" και "Δημοκρατικός Λόγος".
Στα μέσα της δεκαετίας του '90 υπήρχαν στην Ελλάδα περίπου 300 εφημερίδες, τοπικής, περιφερειακής και πανελλαδικής εμβέλειας.
Info:Οι πρώτες εφηµερίδες εντοπίστηκαν αρχικά στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου. Οι
“Βασίλειες Εφηµερίδες” όπως τις αποκαλούσαν ήταν ηµερήσια φύλλα όπου περιέγραφαν ότι συνέβαινε καθηµερινά στο βασίλειο της Μακεδονίας.
Άννα Μαρία Σταυροπούλου
