Ονόματα στις κακοκαιρίες: Ποιος τις "βαφτίζει"?


Με την νέα κακοκαιρία που μας βρήκε, την Θάλεια, σκεφτόμουν τα ονομάτα που έχουν πάρει όλα τα καιρικά φαινόμενα και πως γίνεται αυτή η επιλογή. 

Info: Στην ελληνική μυθολογία, μία από τις εννέα Μούσες ήταν η Θάλεια, επίσης Θαλία, κόρη της Μνημοσύνης και του Δία. Ήταν προστάτιδα ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα της ευπρεπούς και κόσμιας ευθυμίας. Ανακάλυψε την κωμωδία, τη γεωμετρία, την αρχιτεκτονική και τη γεωργία. Ήταν προστάτιδα και των Συμποσίων. Παριστανόταν μόνο με τα σύμβολά της: αόρατη στα συμπόσια ως εμπνεύστρια των εύθυμων τραγουδιών, στα οποία τόνιζε το πνευματώδες κυρίως στοιχείο, βοηθούμενη από την «ιλαρότητα» (ευχαρίστηση) των «ευωχουμένων» (συνδαιτυμόνων). Έτσι ως θεότητα της «καλής διάθεσης» και της έναρξης του κεφιού αποχωρούσε μόλις άρχιζε ο θορυβώδης «κώμος».

Η ονοματοδοσία, σε έντονα καιρικά φαινόμενα ξεκίνησε στις ΗΠΑ (που αλλού;) και στη συνέχεια υιοθετήθηκε και από άλλες χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Κάθε φορά, λοιπόν, που ένα φαινόμενο πλησιάζει τη χώρα μας, οι επιστήμονες του Αστεροσκοπείου Αθηνών το… «βαφτίζουν».

Οι ειδικοί μας λένε, από το meteo.gr,  ότι  «η ονοματοδοσία αποσκοπεί στο να διευκολύνει τη μεταφορά της πληροφορίας στους πολίτες ώστε να λάβουν, στο μέτρο του δυνατού, όλα τα απαραίτητα μέτρα-προφυλάξεις για την προστασία της ζωής και της περιουσίας τους». Ταυτόχρονα, μέσω της ιστοσελίδας του, δίνονται συνεχώς ενημερώσεις για την εξέλιξη των φαινομένων, με τη χρήση κειμένων, βίντεο, χαρτών βροχής, χιονιού και ανέμου, με κατανοητό τρόπο, ώστε να μεγιστοποιηθεί η ενημέρωση του κόσμου.

Σύμφωνα με την Βρετανική Μετεωρολογική Υπηρεσία, “η ονοματοδοσία κακοκαιριών έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις καιρικές συνθήκες στο Ηνωμένο Βασίλειο, παρέχοντας ένα συνεπές μήνυμα προς το κοινό και προτρέποντας τους πολίτες να αναλάβουν δράση για την πρόληψη πιθανών βλαβών στον εαυτό τους ή στην περιουσία τους”.

Στις αρχές του 2017 αποφασίσθηκε να δίνονται ονόματα σε χαμηλά βαρομετρικά και διαταραχές τα οποία αναμένονταν να επιφέρουν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στη χώρα.

Η αρχή έγινε με την εξαήμερη, τότε κακοκαιρία «Αριάδνη» (05-11/01/2017), διευκρινίστηκε, όμως, τότε ότι οι επόμενες κακοκαιρίες με όνομα δεν θα έχουν απαραίτητα τις ίδιες δραματικές επιπτώσεις που είχε η «Αριάδνη». Συνήθως «βαφτίζονται» κακοκαιρίες οι οποίες συνοδεύονται από πολύ ισχυρή ψυχρή εισβολή, με σφοδρότατες χιονοπτώσεις και σημαντική συσσώρευση χιονιού, ακόμα και σε παραθαλάσσιες περιοχές, με γνώμονα πάντα τη σοβαρότητα της κατάστασης, ώστε να αποφευχθούν υπερβολές. 

Info: Στην ελληνική Μυθολογία, η Αριάδνη ήταν κόρη του βασιλιά Μίνωα της Κρήτης και της Πασιφάης. Το όνομά της συνδέεται ιδιαίτερα με τον μύθο του Θησέα, με τον Μινώταυρο και με τον θεό Διόνυσο. 

Στην Ελλάδα, όταν οι επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ένα βαρομετρικό χαμηλό είναι επικίνδυνο, τότε αυτό παίρνει ένα όνομα, κατά προτίμηση από την ελληνική ιστορία ή μυθολογία. Μία από τις εξαιρέσεις ήταν ο «Ραφαήλ». 
Το όνομα που θα δοθεί από το Αστεροσκοπείο για κάποια επερχόμενη κακοκαιρία είναι μοναδικό και δεν θα δοθεί σε καμία άλλη καιρική διαταραχή στο μέλλον. Επίσης, αυτό το όνομα δεν επιλέγεται επίτηδες, βάσει της… «προσωποποίησης» των ακραίων φαινομένων που θα έρθουν στη χώρα, αλλά εντελώς τυχαία.

Το συνηθέστερο καιρικό φαινόμενο που «βαφτίζεται» με ανθρώπινα ονόματα είναι οι τυφώνες. 
Στη μυθολογία, ο Τυφών ήταν γιος της Γαίας και του Ταρτάρου. Είχε μορφή ανθρώπου αλλά και θηρίου, ενώ ήταν και σύντροφος της Έχιδνας. Όταν θέλησε να ανέβει στον Όλυμπο για να εκδικηθεί τους θεούς για τον αποδεκατισμό των γιγάντων, οι θεοί πήραν τη μορφή ζώων και κρύφτηκαν στην Αίγυπτο. Ο Τυφώνας από τον θυμό του πετούσε από την κορυφή του Ολύμπου βράχους με μεγάλη δύναμη, βγάζοντας εκκωφαντικές κραυγές μέσα από τα 100 λαρύγγια που είχε. Έτσι, το όνομά του συνδέθηκε με το αντίστοιχα έντονο καιρικό φαινόμενο, κατά το οποίο υπάρχει κυκλωνική κυκλοφορία του ανέμου (κλειστή και περιστροφική, δηλαδή), γύρω από ένα κέντρο χαμηλής βαρομετρικής πίεσης.

Η ονοματοδοσία ακραίων καιρικών φαινομένων γίνεται από παλιά. Κατά τον 19ο αιώνα οι τυφώνες στην Καραϊβική έφεραν το όνομα του αγίου που γιόρταζε την ημέρα εκδήλωσης του φαινόμενου. Αργότερα, οι μετεωρολόγοι άρχισαν να περιγράφουν τους τυφώνες με τις γεωγραφικές συντεταγμένες της θέσης όπου εκδηλώνονταν, γρήγορα όμως συνειδητοποίησαν ότι ήταν ευκολότερο να χρησιμοποιούν σύντομα, διακριτά ονόματα, τα οποία υπόκεινται σε μικρότερη πιθανότητα λάθους σε σχέση με τις παλαιότερες, δύσχρηστες μεθόδους. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι πολύ σημαντικά για την ανταλλαγή λεπτομερών πληροφοριών από εκατοντάδες σταθμούς, παράκτιες βάσεις και πλοία στους ωκεανούς.

Η χρήση γυναικείων ονομάτων στις κακοκαιρίες καθιερώθηκε τη δεκαετία του ‘40, από το μυθιστόρημα «Καταιγίδα» του Τζορτζ Ρ. Στιούαρτ, που εκδόθηκε το 1941. Από το 1953, τα ακραία καιρικά φαινόμενα παίρνουν τα ονόματα τους από καταλόγους που εκπόνησε το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων των ΗΠΑ, οι οποίοι ενημερώνονται σήμερα από μια διεθνή επιτροπή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO). Οι κατάλογοι αυτοί είχαν μόνο γυναικεία ονόματα μέχρι το 1979, αλλά από τότε άρχισαν να χρησιμοποιούνται και αντρικά.

Προς το παρόν, διατηρείται η αλφαβητική σειρά στην επιλογή των ονομάτων. 

Info: Από το 2001 μέχρι το 2019 είχαν καταγραφεί 431 έντονα καιρικά επεισόδια και έχουν δωθεί ονόματα σε 20 κακοκαιρίες.

Με ποια κριτήρια επιλέγεται μια κακοκαιρία προς ονοματοδοσία;

Σε χαμηλά βαρομετρικά/διαταραχές οι οποίες αναμένονται να επιφέρουν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στη χώρα, δίνονται ονόματα. Σημαντικό ρόλο στην απόφαση για το αν θα δοθεί όνομα ή όχι παίζουν κριτήρια όπως:

α) η κακοκαιρία να αφορά μεγάλο τμήμα της επικράτειας ή/και τμήματα της χώρας με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού (πχ. Αθήνα, Θεσσαλονίκη)

β) οι αναμενόμενες βροχοπτώσεις να ξεπερνούν επίπεδα για τα οποία η εμπειρία έχει δείξει ότι προκαλούν πλημμυρικά επεισόδια

γ) οι αναμενόμενες χιονοπτώσεις να αφορούν χαμηλά υψόμετρα ή/και κομβικά σημεία των εθνικών οδών, αεροδρόμια καθώς και να επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργία μεγάλων αστικών κέντρων

δ) η αναμενόμενη ένταση των ανέμων να ξεπερνά τα επίπεδα των 9 Μποφόρ σε μεγάλο μέρος των θαλασσών ή τα 7 Μποφόρ σε μεγάλο τμήμα της ξηράς.

Συνδυασμός κάποιων από τα παραπάνω χαρακτηριστικών του καιρού καθώς και ο χρόνος εκδήλωσής τους (πχ. σε εορταστικές περιόδους με αυξημένη μετακίνηση των πολιτών) αυξάνουν την πιθανότητα να δοθεί όνομα σε μια επερχόμενη κακοκαιρία. Με άλλα λόγια τα κριτήρια δεν είναι μόνο αυστηρώς μετεωρολογικά, αλλά λαμβάνουν υπόψιν και τις συνέπειες που μπορεί να έχουν τα φαινόμενα στην κοινωνία, αναλόγως της εποχής του χρόνου και τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Info: Στην Ευρώπη, από το 2015, ονόματα στα βαρομετρικά χαμηλά δίνουν, από κοινού, η Βρετανική και η Ιρλανδική Μετεωρολογική Υπηρεσία.

Σχόλια