Αφιέρωμα στην Αγία Γαλήνη, στην πριγκίπισσα του Νότιου Κρητικού πελάγους

Έχουμε κάνει αρκετά ταξίδια στην Ελλάδα και ήρθε η στιγμή να πάμε σε ένα πολύ αγαπημένο μου μέρος, την Κρήτη και συγκεκριμένα την Αγία Γαλήνη. Με την βοήθεια της Προέδρου του συλλόγου Αγιογαληνιωτών της Αθήνας και δική μου προσωπική φίλη, Μάρω Φωτάκη θα κάνουμε μια όμορφη διαδρομή από την ιστορία αυτού του τόπου έως σήμερα για το που θα πάτε, τι θα φάτε και κυρίως τι θα δείτε! Ας αρχίσει το ταξίδι:

ΑΓΙΑ ΓΑΛΗΝΗ

Αγαπητή Ζέτα,

Με αφορμή το άρθρο σου για τις γαλάζιες σημαίες σε παραλίες της Ελλάδας μας, σου στέλνω ένα μικρό αφιέρωμα στον τόπο μου την Αγία Γαλήνη που για μια ακόμα φορά και φέτος θα κυματίζει η γαλάζια σημαία στις ακτές της.

 

  Για την Αγία Γαλήνη μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να βρει πλήθος πληροφοριών μέσα από το διαδίκτυο, κάτι που μέσες-άκρες θα προσπαθήσω να κάνω και εγώ από εδώ.

  Εγώ όμως πριν σας ταξιδέψω στις ομορφιές του τόπου μου θα σταθώ και θα εστιάσω στους ανθρώπους της, στην φιλοξενία, στη αγάπη για την παράδοση, τις σχέσεις τους με τους επισκέπτες, την πλούσια πολιτιστική δράση τους και πολλά άλλα ενδιαφέροντα που συμβαίνουν εκεί.

  Για τον Αγιογαληνιώτη το σημαντικότερο μέλημα, είναι ο επισκέπτης να γίνει φίλος και κάποιες, αρκετές φορές, να γίνει και συχωριανός.

  Είναι το προσωπικό στοίχημα όλων, που πάντα το κερδίζουν καθώς είναι δύσκολο να περάσεις από αυτό τον τόπο και να μην κάνεις καλούς φίλους.  

  Καθόλου τυχαίο ότι από τα μέσα της δεκαετίας του΄60 που δειλά δειλά άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτοι τουρίστες, Έλληνες και ξένοι, έως και σήμερα, πέρασαν ουκ έστι αριθμός επισκεπτών, που πολλοί εξ αυτών έκαναν την Αγία Γαλήνη δεύτερη πατρίδα τους.

  Αυτό είναι το πρώτο για το οποίο πάντα θα με κάνει να νιώθω περήφανη, καθώς για την φυσική ομορφιά κάθε ένας από εμάς θα έχει να αντιπροτείνει κάποιο μέρος ίσως ομορφότερο, ίσως πιο κοντά στο κλεινών άστυ, ίσως πολλά ίσως….

 

  Ας έρθουμε λοιπόν να γνωρίσουμε την Αγία Γαλήνη την πριγκίπισσα του Νότιου Κρητικού πελάγου.    

  Γνωστό παραθεριστικό θέρετρο, ένα από τα πρώτα μέρη που αναπτύχθηκαν τουριστικά στη νότια Κρήτη. Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά παράλια του Νομού Ρεθύμνου, απέχει 55 χλμ. από το Ρέθυμνο και 72 χλμ. από το Ηράκλειο. Βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο του Νομού Ρεθύμνου και του Δήμου Αγίου Βασιλείου, στα όρια των νομών Ρεθύμνου.

  Μπορείτε  να έρθετε  οδικώς μέσω Ηρακλείου ή Ρεθύμνου εφόσον πρώτα έχετε φτάσει στην Κρήτη αεροπορικώς ή ακτοπλοϊκώς. 

  Η Αγία Γαλήνη, με το περίεργο, αλλά και ταιριαστό όνομα, είναι ένα μικρό δαιδαλώδες χωριό, χτισμένο αμφιθεατρικά με άσπρα σπιτάκια, που περιτριγυρίζεται από τρία βουνά, το όρος Ασιδέρωτο, τον Κέδρο και τον Ψηλορείτη, και ανοίγει σε ένα όμορφο και γραφικό λιμανάκι που είναι ιδιαίτερα πολυσύχναστο και γεμάτο κίνηση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

 

Η πρώτη εντύπωση του επισκέπτη

  Μπαίνοντας στην Αγία Γαλήνη νιώθετε ότι πρόκειται για ένα πολύ φιλόξενο γραφικό χωριό και επίσης ένα πανέμορφο παραθεριστικό κέντρο. Θα έχετε την αίσθηση ότι βρίσκεστε στη χώρα κάποιου Κυκλαδίτικου νησιού.

   Προχωρώντας λίγο μέσα στα σοκάκια της Αγίας Γαλήνης θα δείτε τα παλιά σπίτια του χωριού, και αν μιλήσετε λίγο και με κάποιον παλιό κάτοικο θα σας πει μερικά χρήσιμα λόγια για την κλειστή κοινωνία των ψαράδων, το μικρό χωριό με τους λιγοστούς κατοίκους που υπήρχαν εκεί πριν από 60 και πλέον χρόνια, όταν ο τουρισμός δεν ήταν μέσα στην καθημερινότητα της περιοχής και όταν απλώς έφταναν εκεί κάποιοι ξένοι, αλλά και Έλληνες επισκέπτες του νησιού που ήθελαν να δουν κάτι το παρθένο, κάτι το πολύ αυθεντικό, κατευθυνόμενοι προς το Ηράκλειο ή το Ρέθυμνο.

  Ξενοδοχεία κάθε κατηγορίας, ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα, αλλά και ένα από τα πιο οργανωμένα camping στην Κρήτη με άριστη παροχή υπηρεσιών, υπάρχουν  στην Αγία Γαλήνη και προσπαθούν να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες διαμονής για όλους.

  Πλήθος από ταβέρνες, εστιατόρια θα καλύψουν και τον πιο απαιτητικό  πελάτη. Μην ξεχάσετε αν επισκεφτείτε το χωριό μας να ζητήσετε να δοκιμάσετε την γνήσια παραδοσιακή κακαβιά (ψαρόσουπα) που η συνταγή της έρχεται από τους πρώτους ψαράδες της Αγίας Γαλήνης. Μόνα συστατικά ολόφρεσκα ψάρια, κρεμμύδια, πατάτες και αγνό παρθένο ελαιόλαδο από τους ελαιώνες της περιοχής. Η σχέση τιμής με την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού είναι πραγματικά εντυπωσιακή.

  Τα καφενεία-ρακάδικα μέσα στα στενά πεζοδρομημένα σοκάκια με την παραδοσιακή μουσική δημιουργούν εικόνες από τα παλιά. Οι μπουμπουριστοί χοχλοί( σαλιγκάρια) είναι ο νοστιμότερος μεζές για να απολαύσεις μια παγωμένη τσικουδιά, αν και πρέπει να είστε βέβαιοι ότι ποτέ δεν πρόκειται να πιείτε μόνο μία!

 

Ονομασία

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την προέλευση του της σημερινής ονομασίας του χωριού. Μια απ’ αυτές αναφέρει ότι όταν η βυζαντινή πριγκίπισσα, αδελφή του Θεοδόσιου ταξίδευε προς τους Αγίους Τόπους με το πλοίο της, έπεσε σε μεγάλη τρικυμία. Τότε προσευχήθηκε στη Παναγία, ζητώντας τη βοήθειά της, και της έταξε να κτίσει ένα ναό, στο σημείο που θα έβγαινε. Πράγματι το πλοίο κατάφερε να σωθεί και να αράξει στην απάνεμη παραλία του χωριού, που ποτέ δεν σηκώνονται κύματα. Η πριγκίπισσα πιστή στον όρκο της, έκτισε ένα ναό, τον οποίο ονόμασε Παναγία Γαλήνη που αργότερα παραφράστηκε σε Αγία Γαλήνη. Ο ναός αυτός είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου στο νεκροταφείο του χωριού. Σε χάρτες της Τουρκοκρατίας έχει βρεθεί η ονομασία Άγιος Γαλήνης. Και τέλος ίσως να προέρχεται από τις λέξεις <<αεί γαλήνη>>, δηλ. πάντα ήρεμο λιμάνι.

 

Ιστορία

Η Αγιά Γαλήνη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Η Σουλία ήταν το λιμάνι της Συβρίτου. Η Σύβριτος τοποθετείται εκεί που σήμερα είναι τα χωριά Θρόνος και Αγία Φωτεινή στην επαρχία Αμαρίου. Στην πόλη αυτή υπήρχε ναός της θεάς Άρτεμης. Όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός, πάνω στα ερείπια του ναού της Άρτεμης, χτίστηκε η Μονή του Γαλήνιου Χριστού. Στο νεκροταφείο του οικισμού, λίγο έξω από το χωριό, σώζεται η παλιά εκκλησία της Μονής, η Κοίμηση της Θεοτόκου. Η Σουλία άκμασε σαν εμπορικό λιμάνι μέχρι το 640 μ.Χ. που καταστράφηκε από Άραβες πειρατές. Άκμασε ξανά κατά την Ενετοκρατία και αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως λιμάνι ανεφοδιασμού στις επαναστάσεις του 1821 και του 1866 εναντίον των Τούρκων. Από το 1884 η Αγιά Γαλήνη κατοικήθηκε μόνιμα από μετακινήσεις κατοίκων από τις κοντινές περιοχές κυρίως για να διευκολυνθεί το εμπόριο και η εξαγωγή λαδιού. Στο πέρασμα των χρόνων ο πληθυσμός αυξήθηκε και φθάνοντας στη δεκαετία του 1960 και του 1970 η Αγιά Γαλήνη άρχισε να μετατρέπεται σ’ έναν τουριστικό παράδεισο. Εδώ κατέφθασαν και οι πρώτοι χίπις προτού εγκατασταθούν στα Μάταλα. Από τη δεκαετία του 60 μέχρι σήμερα αποτελεί έναν πλούσιας φυσικής ομορφιάς τουριστικό προορισμό της Κρήτης.

 

Μυθολογία

Σύμφωνα με την μυθολογία σε μια σπηλιά της Σουλίας – όπως ονομάζονταν η αρχαία πόλη που βρισκόταν εκεί που είναι χτισμένη η Αγιά Γαλήνη – είχε φυλακίσει ο Μίνωας τον Δαίδαλο και το γιο του τον Ίκαρο για να μην το σκάσουν από την Κρήτη, αφού σύμφωνα με τον μύθο ο Δαίδαλος αφού ολοκλήρωσε τα έργα που του είχε αναθέσει ο Μίνωας, ανάμεσά τους και ο περίφημος Λαβύρινθος για τον Μινώταυρο, ήθελε να επιστρέψει με το γιο του στην πατρίδα του την Αθήνα, αλλά ο Μίνωας δεν του επέτρεπε κάτι τέτοιο. Σε αυτή τη σπηλιά έφτιαξαν τα φτερά τους. Κατάφεραν να δραπετεύσουν και να διαφύγουν, πέταξαν από το βράχο που βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του λιμανιού. Η σπηλιά αυτή υπάρχει ακόμα και σήμερα ενώ στα δυτικά του λιμανιού της Αγιάς Γαλήνης υψώνεται ο βράχος από τον οποίο ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος πέταξαν με τα αυτοσχέδια φτερά τους για να δραπετεύσουν από την Κρήτη, στο σημείο εκείνο έχει κατασκευαστεί μνημείο με δύο αγάλματα για να θυμίζει τους "δύο πρώτους αεροπόρους" της μυθολογίας. Δίπλα στο βράχο λαξεύτηκε το μικρό ανοιχτό θέατρο που έχει πάρει το όνομα του Δαίδαλου και του Ίκαρου όπου τα τελευταία χρόνια δίνονται πλήθος μουσικών και θεατρικών παραστάσεων, παρουσιάσεις βιβλίων και πλήθος πολιτιστικών δρώμενων ακόμα και μεγάλος αριθμός πολιτικών γάμων από ξένους επισκέπτες που έχουν συνδέσει την ζωή τους με την Αγία Γαλήνη.

 

Η παραλία

Όλες οι παραλίες στην Αγία Γαλήνη βρίσκονται ανατολικά από το χωριό και μπορεί κάποιος να πάει εύκολα σε αυτές από το δρομάκι που ξεκινά από το λιμάνι.

Η κεντρική παραλία της Αγίας Γαλήνης είναι μια όμορφη και καθαρή παραλία προστατευμένη από τους ανέμους και τα έντονα θαλάσσια ρεύματα. Απλώνεται ανατολικά του χωριού σε απόσταση 200 μέτρων από το λιμάνι.

Φτάνοντας στο πρώτο κυρίως κομμάτι της παραλίας, που αποτελείται από άμμο και βότσαλο ο επισκέπτης θα βρει πολλές καφετερίες, εστιατόρια ,beach bar, ομπρέλες, ξαπλώστρες, θαλάσσια αθλήματα, ναυαγοσώστη, ντουζιέρες, προσβαση για ΑΜΕΑ.

Η παραλία της Αγίας Γαλήνης έχει βραβευτεί με Γαλάζια σημαία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αποδεικνύει την καθαρότητα της θάλασσας, την οργάνωση και την ασφάλεια της παραλία. Η θέα είναι μαγική στον ανοιχτό ορίζοντα του Νότιου Κρητικού Πελάγους. Προχωρώντας ακόμα πιο ανατολικά η παραλία αυτή συνεχίζει για αρκετά χιλιόμετρα μέχρι τον Κόκκινο Πύργο αυτό το τελευταίο κομμάτι παραλίας είναι φιλικό προς τους γυμνιστές.

 

Το λιμάνι

Το λιμάνι της Αγίας Γαλήνης μπροστά ακριβώς από το χωριό προσφέρει ασφαλές καταφύγιο σε σκάφη αναψυχής και ιστιοπλοϊκά, τα οποία συνωστίζονται τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού για τους λάτρεις της θάλασσας, η Αγία Γαλήνη και λόγω ονόματος είναι αγαπημένος προορισμός, ή στάση για λίγο ψάρι και ανεφοδιασμό.

Το καλοκαίρι στο χώρο του λιμανιού γίνονται πάρα πολλές εκδηλώσεις. Αυτό που κάνει την Αγία Γαλήνη ξεχωριστή είναι η αμφιθεατρική διάταξη των σπιτιών, που προσφέρει υπέροχη θέα προς το λιμάνι  με την συμμετοχή ντόπιων και ξένων. Υπέροχη η θέα από το λιμάνι προς το χωριό που κρέμεται πάνω στο λόφο, ειδικά το σούρουπο και τη νύχτα.

 

Ομάδες

Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο πόσες ομάδες δραστηριοποιούνται σε ένα τόσο μικρό μέρος που με την απογραφή του 2011 συγκέντρωνε μόλις 632 μόνιμους κατοίκους. Διαβάστε λοιπόν:

Πολιτιστικός σύλλογος, Τουριστικός και εξωραϊστικός σύλλογος Δαιδάλου-Ικάρου, Αθλητικός σύλλογος, θεατρική ομάδα, πνευματική ομάδα, σύλλογος επαγγελματιών-ξενοδόχων, τράπεζα αίματος.

Μην εκπλαγείτε λοιπόν αν σε κάποια απογευματινή βόλτα σας συναντήσετε μια πολυπληθή παρέα από χωριανούς, αλλά και ξένους να κάνουν καντάδα  στα γραφικά σοκάκια του χωριού, αν κατεβαίνοντας στο λιμάνι βρεθείτε μπροστά σε ένα παραδοσιακό γλέντι με χορούς και τραγούδια της Κρήτης, αν ανεβείτε στο λοφάκι που είναι χτισμένο το θεατράκι, γίνετε θεατής μιας θεατρικής παράστασης από την θεατρική μας ομάδα, μια συναυλία, ή μιας παρουσίασης βιβλίου.  

 

Εκκλησίες του χωριού

Η κύρια εκκλησία στην Αγία Γαλήνη είναι αφιερωμένη στους Άγιους Τέσσερις Μάρτυρες (Γεώργιος, Αγγελής, Μανουήλ και Νικόλαος), που γεννήθηκαν και έζησαν στο κοντινό χωριό Μέλαμπες.

Πρόκειται για ναό του 20ου αι. που έχει οικοδομηθεί δίπλα σε ναό της Αρτέμιδος ή της Αθηνάς. Οι άλλοι ναοί του χωριού είναι:

1. της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (εορτάζει 15 Αυγούστου). Στο προαύλιο του υπάρχει, σήμερα, το κοιμητήριο του χωριού. Την ημέρα της μνήμης της γίνεται, σήμερα, μεγάλο πανηγύρι στο χωριό.

2. Του αγίου Αντωνίου (17 Ιανουαρίου), σπηλαιώδης ναός, μετόχι της Ι. μονής Ασωμάτων Αμαρίου. Δίπλα σε αυτόν, μέσα σε σπηλιά, υπήρχε ελαιοτριβείο, το οποίο εξυπηρετούσε τις ανάγκες της Μονής στην περιοχή, το οποίο, όμως, σήμερα δεν υπάρχει.

3. Του αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου), που κτίστηκε την εποχή της Τουρκοκρατίας.

4. Του αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου), στα σύνορα των ενοριών Αγίας Γαλήνης και Μελάμπων.

5. Εισοδίων της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου), Αγίου Μύρωνος (8 Αυγούστου) και Αρχαγγέλου Μιχαήλ (8 Νοεμβρίου), τρίκλιτος ναός, στη θέση Μελισσουργάκι, παλιό μονύδριο, κελιά του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα δίπλα στο ναό.

6. Της Μεταμορφώσεως (6 Αυγούστου).

7. Της Αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου) και

8. Του αγίου Σπυρίδωνος (12 Δεκεμβρίου), στο στρατόπεδο 699 ΠΑΠ, στην περιοχή Ξηρόκαμπος.

 

Επαγγελματικές ασχολίες των κατοίκων

Οι κάτοικοι της Αγίας Γαλήνης ασχολούνται σήμερα με την γεωργία, ειδικότερα την ελαιοκαλλιέργεια, την αλιεία και βεβαίως με τον τουρισμό που έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες με ανεγέρσεις ξενοδοχειακών μονάδων και ενοικιαζόμενων δωματίων. Για την πληρέστερη ασφάλεια του όρμου έχει κατασκευαστεί μεγάλος σχετικά λιμενοβραχίονας που κάμπτεται προς ανατολικά παρέχοντας ασφάλεια κυρίως στους νότιους και νοτιοδυτικούς ανέμους, δημιουργώντας έτσι υπήνεμο αλιευτικό καταφύγιο.

 

Με την δική μου υποκειμενική ματιά και την βοήθεια του κυρίου Γιώργου Λινοξυλάκη προσπάθησα να σας ταξιδέψω στη ιδιαίτερη πατρίδα μου και να σας δελεάσω για να την επισκεφτείτε.

 

Μάρω Φωτάκη

Πρόεδρος του συλλόγου των Αγιογαληνιωτών στην Αθήνα.